Wykorzystanie konopi jako preparatów antynowotworowych odbywa się na dwóch płaszczyznach. Pierwsza z nich dotyczy wspomnianego wcześniej zainteresowania środowiska medycznego, co przekłada się na coraz liczniejsze badania naukowe. Są to badania in vitro i na zwierzętach, rzadziej obejmują chorych na nowotwory. W oparciu o wyniki tych badań można wyciągnąć wnioski o wysokim potencjale leczniczym konopi. Płaszczyzna druga dotyczy sięgania po konopie przez zdesperowanych pacjentów onkologicznych, którzy sięgają po konopie na własną rękę. Wówczas stosowane są zarówno powszechnie dostępne preparaty pozyskiwane z konopi siewnych i zawierające kannabidiol CBD, jak i pozyskiwane z nielegalnych upraw konopi indyjskich takie preparaty jak marihuana oraz olej RSO. Wato podkreślić, że badania kliniczne dotyczące stosowania marihuany wykazują jej umiarkowaną skuteczność w przypadku łagodzenia dolegliwości bólowych, napięcia psychicznego, problemów z apetytem czy redukowania nudności i wymiotów towarzyszących chemioterapii. Z kolei olej RSO to skoncentrowany ekstrakt oleju z kwiatów konopi indyjskich, zawierający wysokie stężenie THC. Jego twórce, Rick Simpson twierdzi, że sam wyleczył się raka skóry,aplikując na zmiany skórne olej RSO. A co więcej - stosując olej RSO zewnętrznie lub doustnie, Rick Simson wyleczył ponoć wielu pacjentów onkologicznych. Niestety - środowisko medyczne nie uznaje tej metody leczenia.
Preparaty farmaceutyczne pochodzące z specjalnych hodowli mogą występować zarówno w postaci suszu, jak i oleju czy ekstraktu
Znane są również farmaceutyki w formie tabletek, kapsułek czy preparatów na błonę śluzową jamy ustnej. Do rzadkości należy inhalacyjne podanie marihuany w postaci palonej czy wdychania par. Dronabinol (Marinol), nabilon (Cesamet) to preparaty zatwierdzone przez FDA i wprowadzone do użytku w niektórych krajach tj. USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii. Pierwszy z nich dronabinol jest syntetycznym THC, wskazanym w łagodzeniu nudności oraz wymiotów wywołanych chemioterapią oraz jako środek wzmagający apetyt u pacjentów z AIDS. Nabilon to z kolei syntetyczna pochodna THC, zalecana w zmniejszaniu potencjału emetogennego terapii onkologicznej. Oba preparaty przyjmowane są per os, co może się wiązać z trudnościami w podaniu, opóźnionym czasem działania oraz niską biodostępnością. Kolejny preparat stosowany w lecznictwie to nabiximol (Sativex). Zawiera miareczkowany ekstrakt z Cannabis sativa (THC + CBD 1: 1) i podawany jest w postaci aerozolu na błonę śluzową jamy ustnej. Lek ten zatwierdzony jest wielu krajach Europejskich, oraz m.in. w Kanadzie i Nowej Zelandii. Obecnie stosowany w spastyczności wywołanej stwardnieniem rozsianym. Jednakże trwają badania kliniczne nad wykorzystaniem tego preparatu w terapii bólu czy zmniejszaniu nudności i wymiotów w leczeniu przeciwnowotworowym. Czwartym preparatem na rynku światowym jest Epidiolex, oczyszczony ekstrakt pochodzenia roślinnego zawierający kannabidiol, znajdujący zastosowanie w leczeniu padaczki u dzieci i młodych dorosłych.
Zastosowanie konopi w terapii nowotworów ma bardzo wszechstronny wymiar. Przede wszystkim - preparaty konopne okazują się być bardzo skuteczne w łagodzeniu uciążliwych dolegliwości towarzyszących chemioterapii, takich jak nudności i wymioty. Pożądany efekt wywierać może zarówno palenie marihuany, jak i doustne przyjmowanie preparatów konopnych, takich jak dronabinol czy nabilon. Kolejnym niepożądanym powikłaniem leczenia onkologicznego może być utrata łaknienia i spadek masy ciała. Nadmierne wyniszczenie organizmu, określane jako kacheksja jest złym czynnikiem rokowniczym. Jaką rolę mogą odegrać tu konopie? Zawarte w nich kannabinoidy zwiększają poziom leptyny i greliny w osoczu, przywracając apetyt, a tym samym sprzyjając przyrostowi masy ciała. Ponadto konopie wykazują bardzo pozytywny wpływ na psychikę chorych, redukując stany depresyjne i lekowe, a także dodając energii. Kolejną korzyścią ze stosowania konopi jako wsparcia terapii onkologicznej jest możliwość złagodzenia dolegliwości bólowych. Kannabinoidy konopne mogą redukować ból, a także ograniczać stan zapalny. Efekt przeciwbólowy uzyskać można zarówno na drodze palenia marihuany, jak doustnego przyjmowania takich preparatów z konopi jak nabiximol.
Nie brakuje badań klinicznych, które wskazują na działanie przeciwnowotworowe konopi, sprowadzające się do zahamowania wzrostu guzów nowotworowych, a także ograniczenia powstawania przerzutów. Szczególnie obiecujące wyniki uzyskano w przypadku raka piersi, glejaka, prostaty, trzustki, W zmienionych nowotworowo komórkach obserwowane jest znacznie gęstsze rozmieszczenie receptorów CB, co czyni komórki nowotworowe szczególnie wrażliwymi na działanie kannabinoidów.
Wysoka skuteczność przeciwnowotworowa kannabinoidów wynika z oddziaływania na procesy komórkowe sprzyjające nowotworzeniu, takie jak:
- angiogeneza, czyli powstawanie nowych naczyń krwionośnych, zapewniających wzrastającemu guzowi odżywienie i dotlenienie komórek nowotworowych; kannabinoidy hamują ten proces, ograniczając szansę komórek rakowych na przeżycie
- nasilone podziały komórkowe; kannabinoidy mogą blokować przebieg cyklu komórkowego, prowadzącego do podziałów komórkowych i zwiększenia masy guza
- zahamowanie autofagii i apoptozy; komórki nowotworowe pozbawione są fizjologicznych mechanizmów sprzyjających usuwaniu uszkodzonych komórek; autofagia polega na kontrolowanym samostrawieniu komórki, a apoptoza to zaplanowana śmierć komórkowa; kannabinoidy stymulują procesy apoptozy lub autofagii, co umożliwia zahamowanie namnażania komórek rakowych
- przerzutowanie - kannabinoidy hamują proces powstawania przerzutów i redukują inwazyjność guza nowotworowego.
Najwięcej badań klinicznych związanych z antynowotworowymi właściwościami konopi dotyczy najlepiej poznanych i najwnikliwiej przebadanych kannabinoidów konopnych, czyli CBD i THC. Ale nie tylko te kannabinoidy wyróżniają się potencjałem przeciwnowotworowym. Inne obiecujące związki to CBC, CBG oraz CBDV. CBG, czyli kannabigerol jest prekursorem wszystkich innych kannabinoidów, w tym THC, CBD i CBC. CBG w postaci pierwotnej, jako kwas kannabigerolowy (CBGA), rozwija się w komórkach rośliny, gdy dwa związki organiczne produkowane przez roślinę - kwas oliwetolowy (OA) i pirofosforan geranylu (GPP), łączą się. CBGA następnie jest wydzielany do trichomów, po czym przekształca się w trzy inne kannabinoidy: THCA, CBDA, i CBCA, inaczej znane"aktywowanymi" formami THC, CBD i CBC.
W przeciwieństwie do THC, CBG nie ma żadnego wielkiego powinowactwa do aktywacji receptorów CB1, więc nie wykazuje silnego działania psychogennego. Jednak, podobnie jak inne kannabinoidy, CBG angażuje się w endogenny układ kannabinoidowy zarówno bezpośrednio i pośrednio, jak również poprzez szereg ścieżek obwodowych w organizmie. Dezaktywacja lub antagonizm kanału jonowego TRPM8 jest jednym z takich mechanizmów działania CBG. Nieregularna ekspresja tego receptora jest związana z inicjacją nowotworzenia i progresją nowotworów, w tym raka prostaty, czerniaka, gruczolakoraka piersi, raka pęcherza moczowego i jelita grubego. Obecnie, najsilniejsze dowody na zastosowanie CBG w terapii przeciwnowotworowej za pośrednictwem kanału TRPM8 zostało wykazane w linii komórkowej raka jelita grubego. W podobny sposób może działać kannabichromen CBC.
